Powrót do Referencje prawne

Prawo europejskie

 Ubój rytualny – aspekty prawne, regulacje unijne

Rozporządzenie UE w sprawie uboju rytualnego nakłada na prawodawstwa państw UE obowiązek ogłuszenia zwierząt przed uśmierceniem, aby skrócić ich cierpienie, jeżeli nie jest używane inne skuteczne urządzenie obezwładniające.

W przemysłowych ubojniach drobiu do tej pory nie ma skutecznego sposobu, aby zabezpieczyć zawieszony na linii ubojowej drób przed uszkodzeniami z powodu wyjątkowej ruchliwości ptaków oraz aby zapewnić bezpieczeństwo rzezakom rytualnym przed ewentualnym uszkodzeniem ciała.

W ramach praktyki elektronarkozy nałożonej przez rozporządzenie UE obowiązkiem jest stosowanie jej w zakresie elektryzowanej łaźni wodnej przed zabijaniem drobiu.

Ubój rytualny jest dozwolony w nowym rozporządzeniu, pod warunkiem zastosowania systemu urządzeń do przetrzymania lub obezwładniania zwierząt. Jeżeli brakuje takiego systemu, elektronarkoza musi być stosowana według określonych parametrów.

Podstawową regulacją unijną w tej materii jest dyrektywa UE z 1993 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas uboju lub zabijania. Dyrektywa zezwala na ubój zwierząt bez ogłuszania, jeśli jest to przewidziane przez obyczaje religijne, z zastrzeżeniem, że dzieje się to w drodze wyjątku. Takie samo postanowienie zawiera unijne Rozporządzenie (WE) nr 1099/2009 z 24 września

2009 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania, które obowiązuje od 1 stycznia 2013 r.

Zarówno dyrektywa z 1993 r., jak i rozporządzenie z 2009 r. określają minimalny zakres ochrony zwierząt przy ich uśmiercaniu. Dopuszczają jednak, by państwa członkowskie, w tym Polska, utrzymały przepisy krajowe, które służą zapewnieniu dalej idącej ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania, a które zaczęły obowiązywać 1 stycznia 2013 r. Z rozporządzenia unijnego wynika jedynie, że przed tym dniem państwa członkowskie muszą powiadomić Komisję Europejską o takich przepisach krajowych.

W Unii Europejskiej poprzez wprowadzenie dyrektyw została przyjęta zasada, że prawnym koniecznym minimum jest zakaz wykonywania uboju bez ogłuszania z wyjątkiem, gdy jest to usprawiedliwione pobudkami religijnymi, przy czym w takich przypadkach wymaga się potwierdzenia, iż mięso pochodzące z danego uboju faktycznie trafia na rynek koszerny. Wiele krajów Unii wprowadziło mniejsze bądź większe obostrzenia do tej zasady, aż do całkowitego zakazu oboju bez uprzedniego ogłuszania. Przykładowo w Holandii zwierzęta przed ubojem muszą zostać ogłuszone. Wyjątek stanowi uśmiercanie zwierząt związane z tradycjami religijnymi społeczności żydowskiej i islamskiej i tylko wtedy, gdy w stopniu wystarczającym zostało udowodnione, że istnieje zapotrzebowanie na mięso z uboju rytualnego w takiej ilości. Znane są bowiem przypadki, gdy mięso pochodzące z uboju rytualnego nie trafia ostatecznie na rynek, gdzie są wymagane produkty koszerne. Od 2006 r. w wielu krajach, w tym także w Holandii, zniesiono nakaz udowadniania ostatecznego przeznaczenia mięsa. Doprowadziło to do sytuacji, w której praktycznie nie ma żadnych ograniczeń dla prowadzenia uboju rytualnego, stosowanie tej metody dla wielu ubojni stało się wręcz standardem. Z raportów wynika, że większość mięsa pochodzącego z uboju rytualnego dostaje się na rynek ogólny, a tylko jego niewielka część na rynek koszerny i halal. Te partie mięsa, które trafiają na rynek ogólny, mają fałszywe oznaczenia, że nie pochodzą z uboju rytualnego.

W niektórych krajach po nowelizacji przepisów wprowadzono klauzulę generalną, iż podczas transportu, unieruchamiania, magazynowania, uboju oraz uśmiercania zwierzętom powinno się oszczędzić nadmiernego niepokoju i bólu, zbędnego cierpienia oraz obrażeń. Z kolei w krajach skandynawskich (Szwecja, Norwegia), Szwajcarii oraz Estonii ubój rytualny jest zakazany. Nie stwarza to jednak większych problemów, gdyż mniejszości wyznaniowe z kręgu islamu i judaizmu na terenach państw skandynawskich stanowią śladowy procent.

W Unii Europejskiej podstawowa regulacja w zakresie dozwalania przeprowadzenia uboju na cele religijne odnosi się po pierwsze bezpośrednio do podstawowego aktu prawnego, jakim jest Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, a w szczególności jej artykuły 9, 14 i 37. Art. 9, stojąc na straży wolności myśli, sumienia i wyznania, stanowi, że każdy ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania. Prawo to obejmuje wolność zmiany wyznania lub przekonań oraz wolność uzewnętrzniania indywidualnie lub wspólnie z innymi, publicznie lub prywatnie, swego wyznania lub przekonań przez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i czynności rytualne. Ponadto wolność uzewnętrzniania wyznania lub przekonań może podlegać jedynie takim ograniczeniom, które są przewidziane przez ustawę i konieczne w społeczeństwie demokratycznym z uwagi na interesy bezpieczeństwa publicznego, ochronę porządku publicznego, zdrowia i moralności lub ochronę praw i wolności innych osób. Powyższa treść przepisu została przywołana na wokandzie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, który w sprawie Jewish Liturgical Association Cha’are Shalom ve Tsedek przeciwko Francji stwierdził przewagę wolności religii nad ograniczeniem uboju rytualnego wynikającego z przepisów i nakazów płynących z tejże religii. Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził w tezie wyroku, że instytucja kościelna lub religijna może w imieniu swoich członków korzystać z praw zagwarantowanych w art. 9 EKPC. Skarżącym w procesie było Żydowskie Stowarzyszenie Liturgiczne Cha’are Shalom ve Tsedek, które ubiegało się o oficjalną zgodę na prowadzenie uboju rytualnego. Wniosek został oddalony, a Rada Stanu uznała, że nie można uznać skarżącego stowarzyszenia za instytucję religijną w rozumieniu przepisów zezwalających na wyjątki od obowiązku ogłuszania zwierząt przed ich zabiciem tylko w razie uboju rytualnego dokonanego przez rytualnych rzeźników uprawnionych przez zatwierdzoną instytucję religijną.

Sytuacja w Niemczech i we Francji

W Niemczech reglamentację uboju bez ogłuszania wprowadza przede wszystkim stosowne rozporządzenie Tierschutz-Schlachtverordnung (TierSchlV). Zgodnie z jego przepisami „przygotowanie zwierząt (…) do ogłuszania powinno odbywać się w taki sposób, aby uniknąć bólu i cierpienia aż do utraty przytomności w stanie śmierci”.

We Francji sytuację uboju rytualnego regulują następujące akty prawne:

 • Rozporządzenie z 12 grudnia 1997 r. w sprawie ogłuszania i zabijania zwierząt i warunków dobrostanu                zwierząt w rzeźniach;

 • Przepisy kodeksu rolnego w odniesieniu do eutanazji zwierząt;

 • Dyrektywa Rady 93/119/WE z 22 grudnia 1993 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas uboju lub zabijania;

 • Rozporządzenie Europejskie (zastosowanie od 1 stycznia 2013) (WE) nr 1099/2009 z 24 września   2009 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania;

 • Rozporządzenia Wykonawcze Ministerstwa Żywności, Rolnictwa i Rybołówstwa.         

Permalink do tego artykułu: http://briansoft.home.pl/autoinstalator/wordpress/?page_id=303&lang=pl